GminaRybno.pl

Gmina Rybno, a także otaczające ją tereny, tworzą prawdziwy raj dla miłosników turystyki rowerowej, będącej doskonałą metodą spędzania wolnego czasu. Wyprawa rowerowa to świetny pomysł na weekend spędzony z rodziną.

Ścieżka rowerowa „Wokół Jeziora Rumian”

Całkowita długość trasy wynosi 22 km. Proponowana trasa wiedzie wokół jeziora Rumian, znajdującego się na terenie gminy Rybno. Obszar gminy zajmuje 147 km2 i zamieszkały jest przez około 7 tys. osób. Punktem początkowym trasy jest parking położony w centrum Rybna, tuż obok budynku Komisariatu Policji. Z Rybna udajemy się w kierunku Lubawy, mijając po lewej stronie Dom Strażaka i siedzibę Urzędu Gminy. Po przejechaniu około 3 km dojeżdżamy do miejscowości Rumian. We wsi Rumian zatrzymujemy się przed miejscowym kościołem parafialnym pw. św. Barbary. Wieś posiada ciekawą i bogatą historię. Pierwsza wzmianka o tej miejscowości pochodzi z roku 1341. W tym okresie wieś nazywała się Roman i należała do biskupstwa chełmińskiego. Nazwa wsi Rumian występuje po raz pierwszy w dokumencie z roku 1641. Prawdopodobnie parafia powstała w wieku XVI. Pierwotna świątynia zapewne uległa zniszczeniu. Obecny, drewniany, barokowy kooeciół, otoczony starymi lipami, pochodzi z 1714 roku, a konsekrowany został w 1724 roku. Interesującym obiektem jest znajdująca się w centrum wsi szkoła, sięgająca swoim rodowodem końca XIX wieku, a także zbudowany w 1940 roku, nieczynny obecnie młyn. Przez Rumian przepływa Struga Rumiańska, zasilająca jezioro Rumian. We wsi znajduje się sklep. Opuszczając Rumian kierujemy się w stronę oddalonego o 2 km Gutowa. Tuż za najbliższym skrzyżowaniem (jedziemy prosto) ukazuje się nam wyniosły kopiec – grodzisko, zwane przez okolicznych mieszkańców "szwedzkim szańcem" lub "korzonką". Zatrzymujemy się przy wczesnośredniowiecznym grodzisku. Jest ono jednym z najlepiej zachowanych w okolicy. U zarania naszej państwowości były to tereny zasiedlone przez pruskie plemię Sasinów i objęte na początku XIII wieku działalnooecią misyjnego biskupa Chrystiana. Nawrócił on na chrześcijaństwo wodza plemienia – Surwabuno. Grodzisko znajduje się w niemal bezleśnej obecnie okolicy, lasy zachowały się jedynie w pobliskiej dolinie Strugi Rumiańskiej. Tereny te, porośnięte niegdyś puszczą, już od okresu średniowiecza by³y systematycznie odlesiane. Obecnie czynione są próby ponownego zalesiania, czego dowodem są widoczne młode laski sosnowe. Uwaga – grodzisko znajduje się na terenie prywatnym, więc przed wejściem na jego teren należy zapytać o zgodę właoeciciela terenu, mieszkającego tuż obok. Wracamy tą samą drogą do skrzyżowania. Tu skręcamy w lewo, wjeżdzając w piaszczystą drogę wiodącą do miejscowości Lesiak. Przejeżdżamy przez podwórko i zatrzymujemy się przy jazie obok drewnianego, czynnego do niedawna młyna. Młyn w Lesiaku zbudowany został w roku 1776 i do swej pracy wykorzystywał energię wodną. Wodę spiętrzono budując jaz (obecnie kamienno-betonowy), pozwalający przy maksymalnym spiętrzeniu uzyskać spadek wody dochodzący do 2 m. Po obu stronach drogi wiodącej przez Lesiak znajdują się stawy rybne, wykorzystywane głównie do hodowli karpia. Na największym stawie, po lewej stronie drogi, rosną skupienia podlegającego ochronie grążela żółtego. W miejscowości tej znajduje się gospodarstwo agroturystyczne, w którym można wynająć pokoje. Można także odbyć przejażdżkę konną oraz obejrzeć hodowanego tu muflona i piękne psy należące do rasy syberian husky. Lesiak opuszczamy polną drogą, mijamy skrzyżowanie (jedziemy prosto, pod górkę) i tuż za laskiem, po prawej stronie, przystajemy na chwilę. Warto bowiem obejrzeć piękny widok na niewielkie jeziorko. Następnie jedziemy w kierunku szosy, przecinamy ją i po około 100 m zatrzymujemy się na wzniesieniu. Ze wzniesienia podziwiamy widok na dolinę Strugi Rumiańskiej, wyraźnie zaznaczającej się w krajobrazie, głęboko wciętej w otaczający ją teren. Proponowany jest tutaj rezerwat "Dolina rzeki Rumian". Wilgotne partie doliny porasta podmokły las olszowy, o charakterze olsu i łęgu jesionowo-olszowego, poprzecinany śródleśnymi oczkami, porośniętymi wieloma chronionymi i rzadkimi gatunkami roślin. Na szczególną uwagę zasługuje występowanie tu trzech gatunków storczyków: krwistego, szerokolistnego i Fuchsa oraz wielosiła błękitnego. Łącznie występuje tu 11 gatunków roślin chronionych. Kompleks olsów i łąk jest także ostoją dla zwierząt – saren, zajęcy oraz licznych przedstawicieli płazów i gadów. Na większą uwagę zasługuje ginąca rzekotka drzewna. Ptaki są tu reprezentowane m.in. przez: bociana czarnego, kukułkę, błotniaka stawowego, jastrzębia i myszołowa. Dalsza trasa wiedzie polną drogą, wzdłuż północnego brzegu jeziora Rumian. Po prawej stronie mijamy kompleks leśny i tuż za nim, na najbliższym rozwidleniu dróg skręcamy w prawo. Po ponownym skręcie w prawo (w kierunku jeziora) zatrzymujemy się, gdyż kończy się droga umożliwiająca jazdę rowerem. Dalej rowery prowadzimy wąską ścieżką, wiodącą nad brzegiem jeziora. Pokonujemy duże wzniesienie i dochodzimy do krytej strzechą chatki, gdzie zatrzymujemy się. Znajdujemy się na wysokim wzniesieniu, skąd roztacza się piękna panorama na jezioro Rumian. Możemy zatrzymać się tu nieco dłużej. Jezioro Rumian, podobnie jak większość jezior północnej Polski, jest typu rynnowego. Jest ono długie (4 800 m), wąskie (maksymalna szerokość 1 100 m), głębokie (maksymalna głębokość 15 m) i otoczone jest wysokimi, stromo opadającymi ku tafli wody zboczami. Deniwelacje, czyli różnice wysokości względnych, dochodzą tu do 30 m. Z racji swej powierzchni, wynoszacej 298,04 ha, jest największym jeziorem na terenie Welskiego Parku Krajobrazowego. Warto dodać, że długość linii brzegowej sięga 14 km, a objętość – około 20 000 m3. Jezioro Rumian jest ostoją ptactwa wodnego, spotkać tu można gągoła, perkoza dwuczubego, perkoza rdzawoszyjego, kaczkę krzyżówkę, łabędzia niemego, głowienkę i łyskę. W okresie wiosny i jesieni koczują tu kormorany. Prowadząc rowery schodzimy zboczem wzdłuż brzegu jeziora, do drogi. Mijamy opuszczone budynki i dojeżdżamy do zabudowań ośrodka wypoczynkowego. Tu w okresie letnim znajduje się wypożyczalnia sprzętu wodnego i mały sklep spożywczy. Dalszą trasę pokonujemy kierując się ku Nowej Wsi Ostródzkiej, zjeżdżamy z góry do głównej szosy, łączącej Dąbrówno ze wsią Tuczki. Skręcamy w prawo w kierunku wsi Szczupliny i po przejechaniu 50 m zatrzymujemy się przy ruinach kościoła ewangelickiego. Kościół, przy ruinach którego zatrzymaliśmy się, pochodzi prawdopodobnie z czasów krzyżackich. Przez wiele lat (do 1945 roku) użytkowany był przez protestantów. Zanim popadł w ruinę, przez kilka powojennych lat ponownie służył katolikom. Legenda głosi, że z grodu znajdującego się obok ujścia Welu do jeziora Rumian, zniszczonego przez plemię Sudowian w XIII wieku, prowadził do kościoła podziemny ganek. Od połowy XVI wieku w nieopodal leżącym zamku, w miejscu którego znajduje się obecnie gospodarstwo rolne, rezydowała rodzina Oleśnickich. Jeszcze w okresie międzywojennym znajdowały się w kościele obrazy przedstawiające członków tej rodziny. Przejeżdżamy przez wieś Szczupliny, kierując się na północny-zachód. Mijamy betonowy most na Welu i po przejechaniu 100 m skręcamy w prawo, w wąską asfaltową drogę. Po kolejnych 3 km dojeżdżamy do Rybna, mijamy szkołę podstawową, kąpielisko nad jeziorem Zarybinek i dojeżdżamy do centrum. Naszą wycieczkę kończymy na parkingu, na którym ją rozpoczęliśmy.

źródło: http://parkikrajobrazowewarmiimazur.pl/dolne_menu-turystyka--wokol_jeziora_rumian.html

Szlakiem największych jezior Welskiego Parku Krajobrazowego

Trasa wiedzie przez centralną część Parku, gdzie znajduje się większość dużych jezior. Prowadzi przez okolice 7 jezior: Rybno, Zarybinek, Neliwa, Tarczyńskie, Grądy, Kiełpińskie i Gronowskie. Wszystkie one wykształciły się w okresie lodowcowym i zaliczane są do jezior rynnowych. Na trasie proponowanej wycieczki leży 6 miejscowości: Rybno, Kostkowo, Grądy, Kiełpiny, Rynek i Gronowo. Wszystkie te miejscowości w XVI i XVII wieku należały do dóbr biskupów chełmińskich, wchodząc w skład tzw. klucza lubawskiego. Punktem początkowym wycieczki jest parking w centrum Rybna przy Komisariacie Policji. Z Rybna wyjeżdżamy ulicą Wyzwolenia, w kierunku Działdowa. Dojeżdżamy do mostku na strudze łączącej jezioro Rybno (po prawej stronie) z jeziorem Zarybinek (po lewej stronie). Jezioro Rybno stanowi przykład ekosystemu jeziornego, silnie zniekształconego działalnością człowieka. Liczne zabudowania wokół tego jeziora znaczaco przekształciły jego linię brzegową. Prawdopodobnie nieszczelne odbiorniki ścieków spowodowały, że do jeziora dostała się duża ilość zanieczyszczeń organicznych, co stało się powodem gwałtownego wzrostu ilości planktonu roślinnego (głównie glonów). Zanikowi uległ naturalny, szeroki pasowy układ roślinności, będący swego rodzaju filtrem chroniącym jezioro przed niekorzystnymi wpływami z zewnątrz. Po lewej stronie znajduje się jezioro Zarybinek, częściowo otoczone podmokłymi łąkami. Przy północno-wschodnim brzegu tego jeziora, obok szko³y podstawowej, znajduje się kąpielisko z plażą i wypożyczalnią sprzętu pływającego. Tuż za strugą łączącą obydwa jeziora znajdowało się niegdyś grodzisko wczesnośredniowieczne, zwane Groszkowską Górą (zapewne od nazwiska późniejszego właściciela terenu). Obwiedzione 7-metrowej wysokości wałem i fosą, zbudowane zostało prawdopodobnie na jeziornej wyspie. W roku 1890 znaleziono na tym terenie srebrny kabłączek skroniowy i liczne fragmenty ceramiki. Wały zniwelowano w końcowych latach XIX wieku i obecnie po grodzisku nie pozostało na powierzchni żadnego śladu. Około 300 m za Rybnem skręcamy w prawo, w drogę wiodącą do Kostkowa (drogowskaz wskazuje kierunek Ostaszewa). Tu za przejazdem kolejowym, po prawej stronie drogi, znajduje się ukryte w lesie, niewidoczne z drogi jezioro Neliwa, wokół którego wiedzie piesza ścieżka dydaktyczna "Nad Neliwą". Po przejechaniu około 2 km w kierunku Kostkowa zatrzymujemy się przy ostrym zakręcie, na skrzyżowaniu, gdzie prosto biegnie droga do Kopaniarzy, a po lewej stronie znajduje się pomnikowa sosna. Pomnik przyrody, przy którym jesteśmy, to okaz sosny zwyczajnej formy kołnierzykowatej. Regularne "kołnierzyki" tworzy odstająca kora. Jest to bardzo rzadko występująca forma sosny, przy czym kolejne pokolenia drzew cechy tej nie dziedziczą. Jeszcze w X i XI wieku niemal cały obszar kraju pokryty był puszczami. Człowiek chcąc pozyskać terenu pod uprawy karczował las. Z biegiem lat rozwój osadnictwa i gospodarki rolnej powodował coraz bardziej intensywne karczowanie lasów. Systematycznie malała powierzchnia terenów leśnych, na początku XIX wieku lasy pokrywały tylko 38% powierzchni kraju. W ostatnich latach zauważyć mozna dążenie do zwiększania powierzchni leśnych, obejmowania ochroną prawną wciąż nowych obiektów, a w gospodarce leśnej – uznawania nie tylko bezpośrrednich zysków ekonomicznych. Jedziemy dalej i zatrzymujemy się przy leśniczówce Kostkowo. Tuż przy leśniczówce, po lewej stronie drogi, znajduje się kolejny pomnik przyrody. Ochrona prawną objęto tu grupę dębów szypułkowych, z których najbardziej okazały posiada ponad 450 cm obwodu. Dęby te są reliktem panujących tu niegdyś puszcz. Kostkowo to niewielka śródleśna osada, obejmująca kilka budynków. Leży w dużym kompleksie lasów o tej samej nazwie. Powstała prawdopodobnie w wieku XVIII i zamieszkana była przez smolarzy, którzy wyrabiali smołę i dziegieć na potrzeby biskupiego dworu. Jedną z tradycyjnych form użytkowania lasu było dawniej bartnictwo, czyli hodowla pszczół w leśnych barciach. Barcie to "dziuple" w drzewie z rojem pszczół. Zadaniem bartników było zbieranie miodu i wosku, a także drążenie w okazałych pniach drzew nowych barci i osadzanie w nich rojów pszczół. Dokumenty wskazują, że w roku 1676 w okolicznych lasach było 60 barci, a 1759 roku już tylko 42. W roku 1773, po kasacji dóbr biskupich, Prusacy założyli tu królewskie leśnictwo. Do roku 1972 w jednej ze znajdujących się na terenie Kostkowa leśniczówek (leśnictwo Olszewo) mieściła się siedziba nadleśnictwa Kostkowo. Opuszczamy Kostkowo i po przejechaniu około 200 m skręcamy w lewo szosa wiodącą w kierunku wsi Wery i Grądy. Kierujemy się w stronę miejscowości Grądy. Przy wyjeździe z lasu skręcamy w lewo, w piaszczystą drogę wiodącą wzdłuż ściany lasu i po przejechaniu około 100 m dojeżdżamy do brzegów Jeziora Tarczyńskiego. Jezioro Tarczyńskie zajmuje powierzchnię 170,01 ha. Jest jeziorem stosunkowo głębokim, jego maksymalna głębokość wynosi 9,2 m. Jezioro należy do grupy zbiorników eutroficznych, żyznych i w sezonie letnim można zaobserwować zakwity jego wód. Powodują to glony, które rozwijają się w warunkach wysokiej temperatury i dużej ilości związków mineralnych (biogennych), szczególnie fosforu i azotu. Jest to jezioro typu leszczowego. Brzegi akwenu porasta pas szuwarów, będących miejscem lęgowym różnych gatunków ptaków, jak np. perkoz dwuczuby, łyska, łabędź niemy i kaczka krzyżówka. Można tu także spotkać szybującego bielika, rybołowa i orlika krzykliwego – ptaki zalatujące na ten teren. W sąsiedztwie jeziora rozciągają sią łąki, dające bogatą w białko paszę dla bydła. Z ekosystemem łąk związana jest obecność takich gatunków ptaków, jak bocian biały i czajka. Na przeciwległym brzegu jeziora, na terenie pomiędzy jeziorami Tarczyńskie i Grądy, znajduje się rezerwat przyrody "Ostrów Tarczyński". Wracamy do szosy i jedziemy do miejscowości Grądy. Przy wjeździe do wsi, po lewej stronie widoczne jest jezioro o tej samej nazwie. Grądy to wieś typowo rolnicza, a prowadzona przez jej mieszkańców gospodarka ma charakter ekstensywny. Nie prowadzi się tu wielkofermowego tuczu trzody chlewnej czy chowu bydła. Taki typ gospodarowania jest bezpieczny dla środowiska i bliższy naturze. W centrum wsi, po prawej stronie podziwiać możemy ładny, drewniany budynek, z charakterystyczną tabliczka punkt biblioteczny, który należy do jednego z ostatnich budynków z zachowanym interesującym wzornictwem ludowym. W sezonie letnim czynny jest tu mały sklep. Na przeciwległym brzegu jeziora Grądy widoczne są rozłożyste korony sosen, rosnących na wyniesieniu terenu. Owo wyniesienie to pozostałość wczesnośredniowiecznego grodziska. Dalsza trasa wiedzie do oddalonych o 3 km Kiełpin. Jedziemy piaszczystą drogą, wiodącą wzdłuż jeziora Grądy. We wsi zatrzymujemy sią przy kościele. Kiełpiny to wieś licząca obecnie 470 mieszkańców. Posiada ona bogatą historię. Założona została przez zakon krzyżacki w XIV wieku. W tym samym okresie erygowano parafię i zbudowano kościół. Niestety, z powodu złego stanu technicznego, kościół rozebrano na początku XVI wieku, a na jego miejscu pobudowano nowy. Ten z kolei, na początku XVII wieku, całkowicie spłonął, co zapewne było przyczyną likwidacji parafii. Obecną świątynię (murowaną z drewnianą wieżą) pw. św. Wawrzyńca zbudowano w miejscu poprzednich w 1745 roku, a parafię erygowano ponownie w roku 1908. W roku 1989 świątynię poddano kapitalnemu remontowi, nadając jej współczesne wyposażenie wnętrza. Dalsza trasa wiedzie do oddalonej o 2 km wsi Rynek. We wsi skręcamy w lewo i asfaltową drogą zjeżdżamy w kierunku plaży nad jeziorem Kiełpińskim. Jezioro Kiełpińskie otoczone jest lasami, porastającymi stromo opadające zbocza. Jego powierzchnia wynosi 60,8 ha, a jego maksymalna głębokość dochodzi do 11 m. Jezioro zaliczane jest do najbardziej czystych w okolicy, posiada II klasę czystości, w jego wodzie często spotkać można raki. Dominującymi w jeziorze gatunkami ryb są: płoć, leszcz i karp. Bogata jest fauna ptaków, występuje tu gągoł, czernica, głowienka i perkoz dwuczuby, a przy jeziorze zaobserwować można szybującego błotniaka stawowego i myszołowa. Tuż obok plaży wypływa z jeziora struga, zwana Rynkówką, zasilająca swymi wodami Wel. W ujściowym odcinku, na głazach pokrywających dno znaleźć można krasnorost Hildenbrandia rivularis, będący wskaźnikiem czystej i dobrze natlenionej wody. W okolicy jeziora, pomiędzy wsią Ciechanówko a Trzcin, 8 lipca 1410 roku rozbił swój obóz król Władysław Jagiełło, maszerujący w kierunku Kurzętnika, a potem na pola Grunwaldu. Królewski kronikarz Jan Długosz na kartach swej kroniki napisał, że namiot króla znajdował się nad pięknym jeziorem. Prawdopodobnie było to Jezioro Kiełpińskie. Wysokie walory krajobrazowe oraz dobra jakość wód powodują, że w sezonie letnim nad jeziorem wypoczywają liczne grupy turystów. Szosą wracamy do wsi Rynek i jedziemy drogą wiodącą w kierunku Gronowa. Przejeżdżamy szosę asfaltową prowadzącą z Lidzbarka do Lubawy i kontynuujemy jazdę prosto, piaszczystą drogą. Po przejechaniu 500 m droga rozwidla się. Wybieramy wiodącą w prawo, a w oddali (po prawej stronie) widoczne są już zabudowania wsi Gronowo. Przed wjazdem do wsi, ze wzgórza, roztacza się ładna panorama rynny Jeziora Gronowskiego. Miejscowość Gronowo założona została prawdopodobnie po roku 1466 i podobnie jak okoliczne wsie należała do dóbr stołowych biskupów chełmińskich. Jak wynika z zachowanych dokumentów w 1759 roku istniało tu 5 gospodarstw, a 41 lat później wieś liczyła 129 mieszkańców. Do czasów nam współczesnych zachował się budynek szkolny, zbudowany na przełomie XIX i XX wieku. Przy południowo-zachodnim brzegu Jeziora Gronowskiego zlokalizowano niewielkie kąpielisko. Z Gronowa wracamy do szosy prowadzącej przez las w kierunku Kostkowa i Rybna. Wycieczkę kończymy na parkingu w centrum Rybna, czyli tam, skąd wyruszyliśmy.

źródło: http://parkikrajobrazowewarmiimazur.pl/dolne_menu-turystyka-szlakiem_najwiekszych_jezior_welskiego_parku_krajobrazowego.html

Szlak błękitny

Długość szlaku: 26 km

Lokalizacja: Gmina Rybno, powiat działdowski, Welski Park Krajobrazowy

Administrator: OSiR Rybno, Welski Park Krajobrazowy, Gmina Rybno

Oznaczenie: kolor niebieski

Naszą wędrówkę rozpoczynamy w Rybnie. Do Rybna można dojechać pociągiem (linia kolejowa Działdowo – Iława, stacja Rybno Pomorskie), bezpośrednie połączenia z Iławy Głównej, Działdowa i Malborka. Z centrum wsi drogą wojewódzką w kierunku Nidzicy kierujemy się na E, następnie przy figurze Jezusa w prawo (SE).

Rybno to duża wieś gminna, o cechach małego miasteczka, położona nad jeziorem o tej samej nazwie. Pierwsza wzmianka o istnieniu wsi pochodzi z 1335 roku. Nazywała się ona wówczas Rybin. Wieś została założona na ziemiach wchodzących w skład klucza lubawskiego, należących do dóbr biskupstwa chełmińskiego. Zanim ukształtowała się współczesna nazwa wsi, określano ją jako: Rybin (XIV w.), Rybień (XIV w.), Rieben (1400r.), Ribyn (XV w.), Reyben (XV w.), Rübnau (XV w.), Reybenn (1570 r.), Ribno (XVII w.), Rybno (od XVII w.), Ruebenau i Ruebnau. Na mocy drugiego pokoju toruńskiego z 1466 roku wieś znalazła się w obrębie Królestwa Polskiego. W czasie najazdu Szwedów na Polskę w skutek wyniszczającej wojny (1655-1660) - potopu szwedzkiego osada znacznie ucierpiała. Na skraju wsi znajdowało się grodzisko wczesnośredniowieczne (XII-XIII wiek) zwane Groszkowską Górą. Zostało ono zbudowane przez słowiańskie plemię Mazowszan i należy do jednych z najbardziej wysuniętych na północ. Zlokalizowane było przy strudze łączącej położone obok siebie jeziora Rybno i Zarybinek. O jego charakterze obronnym świadczył siedmiometrowej wysokości wał, rozebrany pod koniec XIX wieku oraz fosa okalająca dawny gród. W okresie II Rzeczypospolitej Rybno było wsią gminną i należało najpierw do powiatu lubawskiego, a od 1932 roku do powiatu działdowskiego. W 1929 roku oddano do użytku pierwszy kościół parafialny o konstrukcji drewniano-murowanej oraz założono cmentarz. Zabudowa wsi już wtedy była przeważnie murowana. Funkcjonowały tu między innymi: powszechna szkoła czteroklasowa (159 dzieci w 1928 roku i 219 w 1937 roku), tartak oraz duże targowisko. W 1931 roku we wsi mieszkało 1123 mieszkańców, a 3 lata później już 1202. W 1988 roku oddano do użytku drugi kościół pod wezwaniem Najświętszego Serca Pana Jezusa. Przejął on funkcję kościoła parafialnego. Wieś posiada rozwiniętą strukturę handlowo-usługową. Znajdują się tu między innymi: 2 kościoły katolickie, szkoła podstawowa, stacja kolejowa (na trasie Działdowo-Iława), przystanek autobusowy, stacje benzynowe, apteka, punkt weterynaryjny, restauracje, bary, komisariat policji oraz urząd pocztowy. Rozwinięta jest również baza noclegowa. We wsi rośnie kilka okazałych drzew objętych ochroną prawną, między innymi największy na obszarze Welskiego Parku Krajobrazowego okaz lipy drobnolistnej o obwodzie 530 cm.
Po wyjeździe ze wsi na rozjeździe skręcamy w prawo w kierunku Ostaszewa. Zaraz za przejazdem kolejowym zbaczając nieco w prawo możemy podziwiać teren limnologicznego rezerwatu przyrody Jezioro Neliwa z wysokości wieży widokowej.

Rezerwat Jezioro Neliwa powołano w 2006 r. w celu ochrony eutroficznego jeziora z przylegającymi do niego torfowiskami niskimi, lasami i łąkami. Powierzchni rezerwatu to 33,16 ha z czego jezioro zajmuje 14,9 ha. Rezerwat leży na południowy zachód od miejscowości Rybno. Ten eutroficzny zbiornik ulega powolnemu procesowi zarastania przez roślinność wodną i szuwarową, dno zbiornika porastają glony z rodzaju ramienic tworzące cenne łąki ramienicowe. Na terenie rezerwatu stwierdzono 22 zbiorowiska roślinne, z rzadkich gatunków roślin spotkać tu można turzycę strunową i bagienną, fiołka torfowego, orlika pospolitego i ponikło sutkowate. Bogactwo roślinności wodnej przyciąga także zwierzęta. W rezerwacie tym spotkać można zalotkę spłaszczoną i białoczelną, żagnicę zieloną, szczeżuję wielką, błotniarkę pospolitą. Zasobne w pokarm zwierzęcy i roślinny jezioro jest miejscem występowania ptaków tj. błotniaka stawowego, łabędzia niemego, jarzębatki, perkoza dwuczubego, remiza, rokitniczki, rybitwy czarnej i rzecznej. W 2014 roku w ramach projektu: „Ochrona cennych zasobów przyrodniczych na terenie parków krajobrazowych Pomorza, Kujaw, Warmii i Mazur przed nadmierną i niekontrolowaną presją turystów” na terenie rezerwatu powstała wieża umożliwiająca obserwację tafli jeziora oraz żyjącego tam ptactwa.
Następnie należy cofnąć się do drogi asfaltowej i po ok. 200 m skręcamy w prawo w leśny dukt i kierujemy się głównym duktem (kierunek W). Przejeżdżamy w pobliżu (po prawej) rezerwat przyrody Jezioro Neliwa.
Jadąc dalej w kierunku zachodnim mijamy tzw. „Biały Most”. Tu w leśnej gęstwie ukryte są Zompy Jeglijskie (Biele).

Torfowisko o powierzchni ok. 90 ha ciągnie się na odcinku 2,5 km od południowych zabudowań miejscowości Jeglia po jezioro Neliwa. Poddano je melioracji oraz zostało podzielony na działki z przeznaczeniem do kopania torfu, który zaczęto pozyskiwać na początku XX w. Na dużą skalę wydobywano tu torf w czasie II wojny światowej. Pozostałością po jego kopaniu są bardzo liczne, często duże doły potorfowe. Torfowisko jest odwadniane rowami uchodzącymi do jezior Neliwa i Tarczyńskiego. Przeważają tu torfy niskie, rzadziej występują torfy przejściowe. Obecnie obiekt w 80% pokrywa roślinność leśna i zaroślowa. Największą powierzchnię zajmuje tu bagienny las olszowy. Na niewielkich powierzchniach rozwija się sosnowo-brzozowy las bagienny. Pomimo drastycznych przekształceń, związanych z wydobyciem torfu w obiekcie, zachowały się interesujące gatunki roślin torfowiskowych. Aktualnie we florze obiektu wykazano 60 gatunków roślin chronionych oraz 21 gatunków zamieszczonych na czerwonych listach roślin naczyniowych, mchów, wątrobowców i glonów. Z bardzo rzadkich gatunków roślin rośnie tu wełnianka delikatna, brzoza niska, lipiennik Loesela, gwiazdnica grubolistna, błotniszek wełnisty, skorpionowiec brunatnawy, haczykowiec błyszczący, rosiczka okrągłolistna i kruszczyk błotny. Torfowisko „Zompy Jeglijskie” przez ostatnie stulecie podlegało silnej presji człowieka. Stosunki wodne torfowiska są coraz gorsze, a spadek poziomu wody nasila eutrofizację, gdyż uwalnia się azot z rozkładającego się torfu, co skutkuje zmianami zbiorowisk roślinnych. Zaprzestanie koszenia i tradycyjnego wypasu nie chroni już obiektu przed sukcesją drzew i krzewów.
Za „Białym Mostkiem” skręcamy w lewo (kierunek S) i jedziemy głównym duktem leśnym około 430 m a następnie skręcamy w prawo i podążamy zgodnie z oznaczeniami szlaku.
Po wyjeździe na drogę asfaltową skręcamy w lewo (kier. E) – mijamy zabudowania Leśnictwa Olszewo i Leśnictwa Kostkowo - wzdłuż wąskiej drogi asfaltowej mijamy sędziwe pomnikowe dęby.

Kostkowo jest to niewielka śródleśna osada położona 4 km na południe od Rybna Pomorskiego. Od połowy XV wieku tereny te, porośnięte puszczą, należały do dóbr biskupstwa chełmińskiego. Zachowane dokumenty wskazują, że zamieszkiwali je bartnicy. W 1676 roku w okolicznych lasach odnotowano 60, a w 1759 roku - - 42 barcie. Zmniejszenie ilości barci najprawdopodobniej było wynikiem założenia tu około 1737 roku osady Kostkowo, co wiązało się z rozpoczęciem zorganizowanej gospodarki leśnej dotyczącej przede wszystkim wyrębu lasów. W 1757 roku między innymi mieszkało tu trzech smolarzy, którzy trudnili się wytwarzaniem smoły drzewnej i dziegciu na potrzeby biskupstwa. Po pierwszym rozbiorze Polski dobra biskupie przeszły na własność państwa pruskiego. Konsekwencją tego stało się utworzenie w 1773 roku siedziby leśnictwa królewskiego. Pod koniec XIX wieku założono tu leśnictwo Kostkowo i leśnictwo Olszewo. Od roku 1928 Kostkowo podlegało kuracji w Rybnie Pomorskim. Mieszkało tu wtedy 18 katolików. Do roku 1972 wieś była siedzibą Nadleśnictwa Kostkowo, które następnie zostało wcielone do Nadleśnictwa Lidzbark. Zachowały się tu zabudowania leśniczówki i gajówki. Znajduje się tu również terenowy posterunek meteorologiczny. W zwartym kompleksie leśnym, wśród starodrzewu, zachowały się liczne okazy uznane za pomniki przyrody. Prawną ochroną objętych jest 5 dębów szypułkowych, jeden jesion wyniosły oraz dwie sosny pospolite, z których jedna rośnie przy drodze do Rybna.
Na leśnym skrzyżowaniu tuż przy pomnikowej sośnie kołnierzykowej i pruskim kamieniu drogowym kierujemy się w prawo – kierunek na Kopaniarze (S, SW).

Sosna kołnierzykowata to nietypowa forma sosny pospolitej Pinus silvestris l. annulata. Ta ciekawa sosna została pomnikiem przyrody w 1992 roku. Drzewa o takiej formie korowiny występują sporadycznie, a kora w miejscach okółków gałęzi sterczy dachówkowato i tworzy kryzę/kołnierzyk wokół pnia. Przyczyna charakterystycznego odstawania łusek jest do tej pory trudna do wyjaśnienia. Przypuszczalnie jest to powodowane przez wzmożony przyrost na grubość na żyznych siedliskach, co powoduje tworzenie się walcowatych guzów dookoła pnia. Dawniej była bardzo poszukiwanym drzewem. Wierzono, że już jedna deska z tej formy sosny użyta do budowy łóżka czy kołyski zapewni spokojny sen.
Wieś Kopaniarze została założona w 1737 roku jako osada leśna. W 1757 roku we wsi znajdowało się 7 gospodarstw i karczma. W 1883 roku było już 21 domów i 144 mieszkańców. Zabudowa tworzyła układ trójramiennej gwiazdy. W 1867 roku jedenaścioro katolickich dzieci uczęszczało do szkoły w Rybnie Pomorskim. W okresie międzywojennym istniała tu powszechna szkoła jednoklasowa. W 1928 roku uczęszczało do niej 35, a w 1937 roku - 47 uczniów. W 1928 roku wieś przyłączono do kuracji w Rybnie Pomorskim. Mieszkało tu wówczas 127 katolików. W 1930 roku we wsi było 19 domów. W 1938 roku wybudowano tu nową szkołę. Do obiektów zabytkowych należą: drewniany budynek dawnej szkoły (1895 r.), murowany budynek szkolny (1938 r.) oraz przydrożna figura. Ponadto we wsi znajduje się drewniany dom z około 1930 roku (numer 15) oraz murowane domy z początku XX wieku (numery: 1, 5, 6, 7, 10, 11, 17). Położenie wsi z dala od szlaków komunikacyjnych sprawiło, że zachowały się tu znaczne połacie nieskażonej cywilizacją przyrody. Po wschodniej stronie wsi znajduje się obszar około 157 hektarów kompleksu borów mieszanych z enklawami łęgów i olsów. Drugi natomiast - zwany Torfowisko Kopaniarze, o powierzchni około 100 hektarów, zawiera najlepiej zachowanego w obrębie Welskiego Parku Krajobrazowego kompleksu torfowisk niskich. Warto dodać, że we wsi znaleziono ślady osadnictwa starożytnego oraz osadnictwa z XIII wieku.
W miejscowości Kopaniarze, przy kapliczce Matki Boskiej, na skrzyżowaniu dróg skręcamy w prawo (kier. SW) zjeżdżając z jezdni asfaltowej i kierujemy się polną drogą w kierunku jez. Tarczyńskiego i miejscowości Wery.

Wery to malowniczo położona wieś nad jeziorem Tarczyńskim. Wieś istniała już w 1762 roku, należąc do dóbr biskupich z Chełmna. W 1789 roku były tu 2 gospodarstwa. Z zachowanych dokumentów wynika, że w 1867 roku czworo katolickich dzieci z Wer uczęszczało do oddalonej o 5,5 km szkoły w Rybne Pomorskim. W 1885 roku we wsi było 8 domów mieszkalnych i 54 mieszkańców. W 1928 roku wieś została przyłączona do nowopowstałej kuracji w Rybnie. Mieszkało tu wówczas 58 katolików. W latach trzydziestych naszego stulecia Okręgowy Urząd Ziemski w Grudziądzu dokonał parcelacji części majątku ziemskiego. Na wydzielonym obszarze założono nowe gospodarstwa rolne. We wsi zachowały się liczne zabudowania drewniane (numer: 6 z około 1910 r. i 5 z około 1920 r.) oraz dwa murowane budynki mieszkalne z XIX/XX wieku (numer 1 i 4). Obecnie dawny charakter rolniczy wsi zanika, a osada intensywnie przekształca się w ośrodek wypoczynkowy. Nad jeziorem znajduje się kąpielisko oraz kilka drewnianych pomostów dla wędkarzy.
Do Wer dojeżdżamy wzdłuż północno-wschodniego brzegu jez. Tarczyńskiego skąd rozciąga się panorama na rezerwat przyrody Ostrów Tarczyński.
Tuż przy końcu miejscowości zjeżdżamy z drogi asfaltowej, na rozjeździe skręcamy w lewo w piaszczystą drogę wzdłuż osiedla domków letniskowych. Droga prowadzi nas do jezdni asfaltowej, skręcamy w lewo w kierunku miejscowości Grądy. Po przejechaniu ok. 650 m możemy zboczyć nieco z oznaczonej trasy kierując się zgodnie ze znakami do wieży obserwacyjnej zlokalizowanej na półwyspie nad jez. Tarczyńskim.

Ostrów Tarczyński to półwysep usytuowany pomiędzy dwoma jeziorami rynnowymi - Grądy i Tarczyńskim, a od północy oddzielony od lądu rzeką Wel, tzw. krótką rzeką. W 1993 roku na terenie tym został ustanowiony rezerwat przyrody o powierzchni 108,58 ha. Trudno dostępny obszar wyłączony z produkcji leśnej, o atrakcyjnej rzeźbie terenu i dużym zróżnicowaniu warunków siedliskowych stanowi doskonałą ostoję licznych gatunków zwierząt. Rezerwat obejmuje bór mieszany z fragmentami boru bagiennego i olsu. W runie borów mieszanych rosną liczne widłaki objęte ochroną częściową (jałowcowaty i goździsty). Urozmaiceniem terenu są zagłębienia terenowe z roślinnością torfowiskową. Największe i najciekawsze pod tym względem torfowisko znajduje się w południowej części rezerwatu. Jest to zbudowany z mchów torfowców mszar wełniankowy z intensywnie rozrośniętymi kępami wełnianki pochwowatej. Torfowisko otacza silnie nawodniony okrajek z dużym udziałem czermieni błotnej. Ekosystemy leśne rezerwatu oraz przylegające do nich ekosystemy bagienno-jeziorowe jeziora Tarczyńskiego i jeziora Grądy są bardzo cenne pod względem ornitologicznym. Ostrów Tarczyński jest ostoją wielu gatunków ptaków, gnieżdżą się tu m.in. dzięcioł czarny, dzięcioł średni, muchołówka mała, puszczyk i bielik. Na okalających rezerwat jeziorach spotkać można krakwę, głowienkę, świstuna, perkoza dwuczubego, gągoła, nurogęś i zimorodka.
Dojeżdżamy do miejscowości Grądy nad jeziorem Grądy. Na początku wsi można skorzystać z wiaty widokowej usytuowanej na wysokiej skarpie jez. Grądy.

Pierwsza wzmianka o wsi Grądy pochodzi z około 1410 roku, z której wynika, że wchodziła ona w skład wójtostwa lidzbarskiego zarządzanego wówczas przez Zakon krzyżacki. W 1574 roku było tu 6 zagród, karczma i leśniczówka. W XVI i XVII wieku Grądy, wraz z okolicznymi wsiami, należały do dóbr biskupów chełmińskich rezydujących w Lubawie. W połowie XVIII wieku ponownie założono tu wieś na miejscu poprzedniej osady. Obecnie we wsi znajduje się kilka drewnianych zabudowań, w tym stodoła kryta strzechą. Zachował się także budynek dawnej szkoły z czerwonej cegły, w którym mieści się punkt biblioteczny. Ze względu na układ zabudowy wieś zaliczana jest do typu przydrożnica. Droga, wokół której skupione są domostwa, wiedzie wzdłuż stromego urwiska, w dole którego znajduje się jezioro Grądy. Roztacza się stąd piękny widok na taflę jeziora i jego urozmaiconą linię brzegową. Na przylegającym do wsi brzegu zbudowanych jest kilka kładek dla wędkarzy, natomiast na zalesionym wzniesieniu znajdującym się po przeciwnej stronie odkryto grodzisko wczesnośredniowieczne (stanowisko archeologiczne w Tarczynach). Ze względu na powstające tu coraz liczniej domki letniskowe wieś o sielskim dotąd charakterze przekształca się powoli w ośrodek turystyczny.
Przejeżdżamy przez miejscowość kierując się wzdłuż jeziora. Po lewej stronie mijamy dawną rybaczówkę (kier. NW). Po przejechaniu ok. 300 m dojeżdżamy do skrzyżowania. Zjeżdżamy z głównej drogi prosto na leśny dukt – kierujemy się zgodnie z wyznaczonym szlakiem. Przejeżdżamy obok łąk Buchowskich i torfowiska Bagno Głowacz.

Ten kompleks łąk i torfowisk znajduje się w północnej części Welskiego Parku krajobrazowego pomiędzy Buchnowem a Gronowem. Łąki Buchnowskie powstały w wyniku melioracji i osuszenia torfowiska niskiego. Z rozległego obszaru torfowiskowego pozostał tylko niewielki fragment nazywany Bagnem Głowacz. Znajdujący się tu zbiornik wodny ulega przekształceniu w torfowisko przejściowe i mechowisko. Ten niewielki obszar jest niedostępny dla ludzi i przez to zachowało się tu wiele chronionych gatunków roślin. Są to m.in. lipiennik Loesela, gwiazdnica grubolistna, wełnianka delikatna, turzyca dwupienna, turzyca bagienna, haczykowiec błyszczący.
Wyjeżdżamy na drogę asfaltową (Buchnowski OChK) i skręcamy w prawo w kierunku miejscowości Gronowo (kier. E). W Gronowie na skrzyżowaniu skręcamy w drogę asfaltową , zgodnie z oznakowaniem. Podążając za oznakowaniem jedziemy wśród zabudowań wsi Gronowo i przejeżdżamy obok jeziora Gronowskiego.

Wieś położona jest nad niewielkim jeziorem Gronowo na północnym skraju Welskiego Parku Krajobrazowego. Została założona w drugiej połowie XV wieku. W XVI i XVII wieku była własnością biskupa chełmińskiego, wchodząc w skład klucza lubawskiego. W 1754 roku istniało tu 5, a w 1881 roku 13 gospodarstw (129 mieszkańców). Jak wynika z zachowanego dokumentu na początku XVIII wieku uległ tu zniszczeniu kościół lub kaplica. Natomiast według relacji jednego z mieszkańców wsi stał tu kiedyś kościół, a przy nim znajdował się cmentarz. Obecnie na terenie po dawnym cmentarzu stoi budynek dawnej szkoły z czerwonej cegły z przełomu XIX i XX wieku. W okresie międzywojennym była tu szkoła jednoklasowa, do której w 1928 roku uczęszczało 20 dzieci. W tym też czasie Gronowo należało do parafii katolickiej w Kiełpinach (85 wiernych w 1928 roku).
Na głównym skrzyżowaniu jedziemy prosto w kierunku miejscowości Jeglia (OChK Otuliny WPK – Dębień).

Jeglia położona jest w otulinie Welskiego Parku Krajobrazowego na północnym jego skraju, 4 km od Rybna Pomorskiego. Znajduje się tu przystanek kolejowy na trasie Działdowo-Iława. We wsi zachowało się kilka zespołów budynków z czerwonej cegły o kącie nachylenia dachu 45 stopni. Dwa z nich pełniły funkcję szkoły podstawowej. Oba budynki szkolne pochodzą z czasów pierwszej wojny światowej. We wsi znajduje się także czynnie działająca jednostka OSP. Niedaleko figury Matki Boskiej stoi budynek z czasów przedwojennych,
w którym znajdowała się oberża i zajazd dla podróżnych. Korzystali z nich kupcy, jadący drogą gruntową od strony Rybna przez "korzeniec" (potoczna nazwa lasu) do Lidzbarka (Welskiego) na targowisko. W Jeglii w rodzinie miejscowego nauczyciela urodził się 26 grudnia 1842 roku Jan Batke – ksiądz katolicki, znany działacz społeczny i narodowy na Ziemi Lubawskiej.
W Jeglii po minięciu budynku dawnej szkoły podstawowej skręcamy na skrzyżowaniu przy figurze w prawo (kier. E) i jedziemy prosto polną drogą mijając po obu stronach zabudowania miejscowości. Dojeżdżamy do przejazdu kolejowego. Po jego pokonaniu na rozwidleniu dróg skręcamy w prawo, a następnie po pokonaniu ok. 100 – 150 m na skrzyżowaniu dróg ponownie skręcamy w prawo kierując się wzdłuż linii torów kolejowych (kier. E). Dojeżdżamy do stacji kolejowej Rybno Pomorskie. Stąd droga asfaltowa wiedzie nas w kierunku drogi wojewódzkiej (kier. N NE). Skręcamy w prawo (kier. E) i dojeżdżamy do centrum miejscowości skąd rozpoczęliśmy wyprawę.